آلکسی تایمیا چیست و چه علل، علائم و راه درمانی دارد؟
آلکسی تایمیا چیست و چه علل، علائم و راه درمانی دارد؟
دکتر زخم| سرویس روانشناسی - ما دائما برای توصیف حالات درونی مختلف خود از نام‌ها و برچسب‌هایی مانند شادی، غم، تردید و … استفاده می‌کنیم؛ اما برای برخی از مردم بدون دلیلی مشخص، رمزگشایی و نامگذاری آنچه در دنیای درونشان اتفاق می‌افتد آسان نیست. به این مشکل آلکسی تایمیا یا نارسایی هیجانی گفته می‌شود. الکسی تایمیا برای روانشناسان و متخصصین شناخته شده است، اما افرادی که خارج از حوزه روانشناسی هستند کمتر نسبت به آن آگاهی دارند. این وضعیت روانی برای متخصصین بهداشت روان هم قدری پیچیده و رازآلود است. در این مقاله با علائم، علل، درمان و شرایط نارسایی هیجانی آشنا خواهید شد.
در این مطلب بخوانید:
در این مطلب بخوانید:
- تعریف آلکسی تایمیا
- علائم
- علل
- رابطه با سایر اختلالات
- درمان
- سخن آخر
آلکسی تایمیا چیست؟
الکسی تایمیا (alexithymia) یا نارسایی هیجانی یک ساختار شخصیتی است که ویژگی اصلی آن ناتوانی در تشخیص و توصیف یا واکنش نسبت به احساسات خود و دیگران است. افراد مبتلا به نارسایی هیجانی اغلب دارای مشکلات دیگری در حوزه سلامت روان مانند تاخیر در رشد یا اختلال طیف اوتیسم هستند. (علائم آلکسی تایمیا به اندازه اوتیسم آشکار نیست.) این وضعیت می‌تواند به مشکلاتی در همدلی کردن منجر شود. ویژگی‌های محلول پرونتوسان چیست اصلی این افراد اختلال در آگاهی هیجانی، مشکل در روابط اجتماعی و مشکل در برقراری ارتباط با دیگران است.
بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال به خاطر ناتوانی در تشخیص و ارزیابی عواطف خود و دیگران در روابط با همسر، دوستان و خانواده خود دچار مشکل می‌شوند. این مشکلات به ویژه به خاطر سردی عواطف و ناتوانی آن‌ها در شناخت تأثیرات گفتار و کردارشان روی دیگران به سختی قابل حل یا پیشگیری است.
بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال به خاطر ناتوانی در تشخیص و ارزیابی عواطف خود و دیگران در روابط با همسر، دوستان و خانواده خود دچار مشکل می‌شوند. این مشکلات به ویژه به خاطر سردی عواطف و ناتوانی آن‌ها در شناخت تأثیرات گفتار و کردارشان روی دیگران به سختی قابل حل یا پیشگیری است.
در اصل آلکسی تایمیا یک اختلال عملکردی در فرآیند‌های معمول آگاهی هیجانی است و باعث می‌شود فرد به سادگی نتواند روی احساسات خود برچسب بزند. این اختلال را که با عنوان “ساختار شخصیتی با آگاهی عاطفی دگرگون” توصیف می‌کنند بر فرایند همدلی تاثیر منفی می‌گذارد. به عبارت ساده‌تر آلکسی تایمیا تشخیص اینکه واقعا چه احساسی دارید را دشوار می‌کند.
به نظر می‌رسد که این بیماری در مردان شایع‌تر از زنان است و افراد می‌توانند این اختلال را در درجات مختلفی تجربه کنند. در واقع مردم در میزان تماس با احساسات خود و توصیف آن‌ها بسیار متفاوت هستند و احتمالا این موضوع به عوامل مختلفی همچون الگو برداری‌های اوایل زندگی و اینکه چقدر در این رابطه تقویت یا مجازات شده‌اند، بستگی دارد.
الکسی تیمیا را می‌توان به دو نوع وضعیتی و شخصیتی تقسیم کرد:
- الکسی تیمیا وضعیتی: موقت است و به علت خاصی مانند تجربه حادثه‌ای ناگوار و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) ایجاد می‌شود.
- الکسی تیمیا شخصیتی: یک ویژگی شخصیتی به حساب آمده و معمولا ارثی است. این وضعیت از دوران کودکی با فرد همراه بوده و یا به دلیل اتفاقاتی ایجاد شده است که در اوایل کودکی رخ داده‌اند. (مثل مورد سو استفاده قرار گرفتن)
علائم آلکسی تایمیا چیست؟
نشانه‌های نارسایی هیجانی عبارتند از:
- عدم توانایی در بیان کردن احساسات خود یا احساسات دیگران
- زندگی فانتزی محدود و بازی نمادی کم (در کودکان)
- مشکل در واکنش مناسب به احساسات افراد دیگر
- مشکل در همدلی کردن
- عدم توانایی کنترل تکانه
- خشم ناگهانی
- حساسیت بالا نسبت به صداها، لمس شدن و مشاهده شدن توسط دیگران
- توانایی خیلی کم برای درک علت برخی از احساسات
آلکسی تیمیا به چه علت ایجاد می‌شود؟
محققان مطمئن نیستند که چه عواملی باعث ایجاد آلکسی تیمیا می‌شود. این احتمال وجود دارد که هم عوامل ژنتیکی و هم محیطی در ایجاد نارسایی هیجانی نقش داشته باشند. کودکانی که والدین آن‌ها دارای این اختلال هستند به احتمال زیاد خودشان هم مبتلا بوده و کودکانی که تعامل و ارتباط کمی با دیگران داشته یا درباره احساسات یاد نمی‌گیرند ممکن است بعداً به نارسایی هیجانی مبتلا شوند.
الکسی تایمیا با سایر اختلالات روانی چه ارتباطی دارد؟
از آلکسی تایمیا در دفترچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-۵) به عنوان یک اختلال نام برده نشده است. دکتر روانشناس، کاترین مور (Kathryn Moore) می‌گوید: نارسایی هیجانی معمولاً یک جنبه از عملکرد فرد و نحوه برخورد او با احساسات است، نه یک اختلال جداگانه.
نارسایی هیجانی به طیف وسیعی از اختلالات سلامت روان مانند افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه PTSD، اسکیزوفرنی و اختلال طیف اوتیسم مرتبط است. این بیماری همچنین با خودکشی، افزایش میزان مرگ و میر و مشکلات سایکوسوماتیک (روان تنی: مشکلات جسمی که منشا روانی دارند) ژل ایکس پرونتوسان همراه است.
نارسایی هیجانی به طیف وسیعی از اختلالات سلامت روان مانند افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه PTSD، اسکیزوفرنی و اختلال طیف اوتیسم مرتبط است. این بیماری همچنین با خودکشی، افزایش میزان مرگ و میر و مشکلات سایکوسوماتیک (روان تنی: مشکلات جسمی که منشا روانی دارند) ژل ایکس پرونتوسان همراه است.
ممکن است یک شخص از اینکه به آلکسی تایمیا مبتلاست، آگاهی نداشته باشد. با توجه به اینکه نارسایی هیجانی به دلیل عدم آگاهی یا شناخت حالات درونی شناخته می‌شود، عجیب نیست که معمولاً افراد مبتلا، به مشکل خود آگاه نیستند و به همین دلیل بسیاری از آن‌ها به دنبال درمان نمی‌روند. همین باعث می‌شود که میزان شیوع نارسایی هیجانی به تنهایی را در مقایسه با زمانی که با اختلالی دیگر مانند افسردگی همراه است، که به طور دقیق نتوان مشخص کرد.
درمان آلکسی تیمیا
از آنجا که آلکسی تایمیا غالباً با سایر شرایط مرتبط با سلامت روان همراه است، درمان‌هایی مانند آموزش مهارت‌های اجتماعی و تغییر سبک زندگی که مشکلات دیگر فرد را برطرف می‌کند، گاهی اوقات می‌تواند به بهبود نارسایی هیجانی نیز منجر شود. در افرادی که یاد می‌گیرند عواطف را بشناسند، توصیف کنند و واکنش نشان دهند، علائم تا حد زیادی کاهش یافته و مشکلات کمتری در روابط بین فردی تجربه می‌کنند.
اما به طور کلی گزینه‌های درمانی برای آلکسی تایمیا اغلب با مشاوره معمولی یا گفتاردرمانی بسیار متفاوت است. اصولا متخصص سلامت روان برای درمان این افراد بر روی نامگذاری و ارزیابی طیف وسیعی از احساسات تمرکز می‌کند. همچنین تکنیک‌های زیر می‌تواند به رشد هوش هیجانی و پرورش مهارت شناخت و درک احساسات سطحی و عمقی این افراد کمک کند:
اما به طور کلی گزینه‌های درمانی برای آلکسی تایمیا اغلب با مشاوره معمولی یا گفتاردرمانی بسیار متفاوت است. اصولا متخصص سلامت روان برای درمان این افراد بر روی نامگذاری و ارزیابی طیف وسیعی از احساسات تمرکز می‌کند. همچنین تکنیک‌های زیر می‌تواند به رشد هوش هیجانی و پرورش مهارت شناخت و درک احساسات سطحی و عمقی این افراد کمک کند:
- گروه درمانی
- یادداشت برداری روزانه
- درمان مبتنی بر مهارت
- انجام کار‌های هنری خلاقانه
- تکنیک‌های مختلف آرامش و ریلکسیشن
- خواندن داستان‌های احساسی
با این حال درمان این اختلال دشوار است. تحقیقات کمی در مورد اینکه آیا واقعا می‌توان از این مشکل رهایی یافت، وجود دارد. اما اینکه چگونه به نارسایی هیجانی اسپری پرونتوسان مبتلا شده باشید روی قابل درمان بودن یا نبودن آن تاثیر می‌گذارد. به عنوان مثال اگر در نتیجه افسردگی یا PTSD آن را تجربه کرده‌اید، به احتمال زیاد قابل درمان است (به خوبی درمان سایر مشکلات مرتبط با سلامت روان که با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کنید)، اما برای سایرین، آلکسی تایمیا می‌تواند در طول زمان به یک ویژگی پایدار تبدیل شود.
توصیه‌های زیر برای افرادی که الکسی تایمیا را تجربه می‌کنند، ممکن است مفید باشد:
- یاد بگیرید که عواطف خود را به احساسات جسمی که با آن‌ها به وجود می‌آید، مانند ضربان قلب سریع، تعریق یا کرختی ربط دهید.
- رفتاردرمانی شناختی (CBT) را روی شناسایی و درک ارتباط بین افکار و احساسات متمرکز کنید.
- ذهن آگاهی و تمرین‌های دیگری را برای افزایش آگاهی عاطفی خود انجام دهید.
- گروه‌درمانی را امتحان کنید، چون به شما فرصت می‌دهد تا ببینید چگونه دیگران در مورد احساسات خود صحبت می‌کنند.
- بیشتر به افکار و عقاید خود در مورد احساسات و اینکه اگر هیجانات خود را ابراز کنید چه اتفاقی می‌افتد، فکر کنید.
به طور کلی درمان‌های توصیه شده برای همه موثر نخواهد بود و به شخص و شرایط او بستگی دارد.
سخن آخر
مانند اکثر مشکلات و نگرانی‌های مربوط به سلامت روان، هم تشخیص صحیح و هم معالجه باید توسط یک متخصص بهداشت روان انجام شود. وقتی فرد مبتلا برای درمان آماده شد، مراجعه به یک متخصص بهترین قدم برای کمک به او و کاهش مشکلات و پریشانی‌هایش است. خود افراد مبتلا نیز باید در مورد اینکه چه چیزی برایشان بهتر است به خوبی فکر کرده و در طول دوره درمان صبور باشند. بنابراین بهتر است قبل از مراجعه به متخصص، مقاله «چه موقع باید به روانشناس مراجعه کنیم؟» را مطالعه کنید.
به طور کلی، به تحقیقات بیشتری برای درک بهتر شرکت وارد کننده بی بران آلکسی تایمیا و نحوه درمان موثر آن نیاز است. از نظر دکتر ریچی ما هنوز هم درک خوبی از چرایی یا چگونگی این اتفاق در بعضی از افراد نداریم و البته سال به سال بیشتر یاد خواهیم گرفت.
به طور کلی، به تحقیقات بیشتری برای درک بهتر شرکت وارد کننده بی بران آلکسی تایمیا و نحوه درمان موثر آن نیاز است. از نظر دکتر ریچی ما هنوز هم درک خوبی از چرایی یا چگونگی این اتفاق در بعضی از افراد نداریم و البته سال به سال بیشتر یاد خواهیم گرفت.
برگرفته از: disabled-world ، goodtherapy ، self
