شبکیه داخلی‌ترین لایه چشم و شامل میلیون‌ها سلول‌ گیرنده نور و نورون است. این لایه بسیار نازک ۷۵ درصد مساحت کره چشم را در بر می‌گیرد. شبکیه یک لایه حساس به نور را تشکیل می‌دهد و با تبدیل جریان الکترومغناطیسی نور به پیام عصبی و انتقال آن از طریق عصب بینایی به مغز فرآیند بینایی را امکان‌پذیر می‌کند.

بیماری‌های شبکیه بسیار متفاوت و متنوع هستند؛‌ ولی اکثر آنان با کاهش دید همراهند. بیماری‌های شبکیه نمایندگی شرکت لوهمن روشه می‌توانند در هر بخش از شبکیه چشم تاثیر بگذارند. برخی از بیماری‌های شبکیه درمان‌پذیر هستند، برخی روند درمانی کندی دارند و برخی دیگر منجر به نابینایی جزئی یا کامل می‌شوند. مشاهده نوارهای شناور یا تار عنکبوت، اعوجاج و تاری دید، نقص در دید جانبی و نابینایی از مهم‌ترین علائم بیماری‌های شبکیه هستند.

برخی از مهم‌ترین بیماری‌های شبکیه :

- پارگی شبکیه

پارگی شبکیه زمانی اتفاق می‌افتد که ماده شفاف و ژله‌مانند موجود در مرکز چشم (زجاجیه) کوچک و جمع و اتصال آن به شبکیه سست می‌شود. گاهی در زمان جدا شدن زجاجیه از شبکیه بخشی از شبکیه کشیده شده و پاره یا سوراخ می‌شود. معمولا بروز این حالت با فلش ناگهانی شدید در چشم همراه است.

- جداشدگی شبکیه

این حالت معمولا بر اثر جداشدن شبکیه از لایه زیرین اتفاق می‌افتد. شبکیه مواد مغذی و اکسیژن مورد نیاز خود را از لایه‌ای به نام مشیمیه تامین می‌کند که اطراف شبکیه را دربرگرفته است پانسمان کل اکتیو و قطع ارتباط با این لایه منجر به اختلال در عملکرد شبکیه و مشکلات بینایی می‌شود.

- رتینوپاتی دیابتی

رتینوپاتی دیابتی (DR) شایع‌ترین بیماری چشمی مبتلایان به دیابت است. شبکیه (رتین) در قسمت انتهای کره چشم قرار دارد. نور وارد شده به چشم باعث تشکیل تصویر روی شبکیه می‌شود. تصویر ایجاد شده روی شبکیه به علائم عصبی تبدیل می‌شود و علائم به وسیله اعصاب بینایی به مغز ارسال می‌شوند. دیابت باعث آسیب به شبکیه و ایجاد رتینوپاتی می‌شود. رتینوپاتی دیابتی در موارد شدید منجر به نابینایی بیمار می‌شود.

در بیماری رتینوپاتی، رگ‌های خونی غیر طبیعی جدیدی روی پرده شبکیه رشد می‌کنند و باعث کاهش بینایی یا نابینایی کامل می‌شوند.

در واقع در این عارضه با آسیب رگ‌های خونی، جریان خون کافی در اختیار سلول‌های عصبی شبکیه قرار نمی‌گیرد و کمبود اکسیژن به مرگ این سلول‌ها منجر می‌شود. در این حالت بدن سعی می‌کند تا پانسمان نقره برای سوختگی با رشد رگ‌های خونی جدید، این مشکل را حل کند و از طرفی بیماری دیابت باعث می‌شود رشد عروق خونی به درستی انجام نگیرد و خونریزی کند و به شبکیه آسیب بزند. این آسیب به رشد بافت اسکار در شبکیه منجر می‌شود و بیمار به مرور زمان بینایی خود را از دست می‌دهد.

- غشای اپی‌رتینال

غشای اپی‌رتینال یک بافت شبیه اسکار یا لایه‌ای مثل سلفون خردشده در قسمت بالای شبکیه است. وجود این لایه منجر به اختلال یا تاری دید می‌شود.

- دژنراسیون ماکولا

دژنراسیون ماکولا یا انحطاط ماکولا یکی از شایع‌ترین بیماری‌های چشمی است که باعث می‌شود فرد با افزایش سن دید متمرکز خود را از دست بدهد و انجام فعالیت‌هایی مانند مطالعه و رانندگی غیر ممکن شود.

ماکولا یک ناحیه کوچک در شبکیه و مسئول بینایی مرکزی است و باعث می‌شود چشم قادر به دیدن جزییات باشد. تاری تصاویر، مشاهده مناطق تیره و اعوجاج در دید مرکزی مهم‌ترین علائم انحطاط ماکولای مرتبط پیکو اسمیت اند نفیو با افزایش سن به شمار می‌آید.

- سوراخ ماکولا

این عارضه ممکن است بر اثر کشش غیر طبیعی بین زجاجیه و شبکیه به‌وجود آید.

- ورم رنگیزه‌ای شبکیه

این بیماری ارثی است و به مرور زمان بینایی کاهش می‌یابد.

عوامل خطر بیماری‌های شبکیه :

معمولا افزایش سن، دیابت، داروهای مختلف، ضربه و ترما، تصادف و سابقه خانوادگی فرد را در معرض بیماری‌های شبکیه قرار می‌دهد.

روش‌های تشخیص :

معمولا پس از مشاهده علائم اولیه و مراجعه به پزشک، بیماری با معاینه دقیق و با استفاده از روش‌های مختلف تشخیص داده می‌شود. در اینجا به برخی از این روش‌ها اشاره شده است :

- تست امسلر گرید

تست امسلر گرید (Amsler grid test)شامل شبکه‌ای با خطوط راست و با نقطه عطف در مرکز است. بیماران مبتلا به اختلال شبکیه به‌ویژه انحطاط ماکولا، تعدادی از این خطوط را موج‌دار یا تار و تعدادی نواحی تاریک در مرکز می‌بینند.

- توموگرافی اعصاب انسجام نوری

این روش یک فناوری عالی برای تهیه تصاویر با کیفیت از شبکیه است. توموگرافی انسجام نوری قادر به تصویربرداری‌های مقطعی از ساختمان میکروسکوپی بافت‌های زیستی است.

- آنژیوگرافی فلورسین

با این روش می‌توان از وضعیت دقیق رگ‌های خونی مطلع شد.

سونوگرافی و روش‌های تصویربرداری سی‌تی اسکن و ام‌آر آی از دیگر روش‌های تشخیصی هستند.

منبع: ایرنا

منبع