پانکراتیت وتشخیص و درمان
آسیب دیدگی لوزالمعده زمانی اتفاق می افتد که آنزیم های گوارشی قبل از اینکه در روده کوچک رها شوند شروع به فعالیت می کنند و پانکراس یا همان لوزالمعده را مورد حمله قرار می دهند. بیماری پانکراتیت در واقع همان التهاب لوزالمعده است که به دلایل متفاوتی بروز می کند و علائم مختلفی هم دارد. دو نوع پانکراتیت وجود دارد: پانکراتیت حاد که خیلی ناگهانی و در عرض چند روز گسترش پیدا می کند و پانکراتیت مزمن که چندین سال به طول می انجامد. ما در این مقاله از بخش بیماری های دکتر زخم هر دو نوع پانکراتیت و همینطور علائم، علل، عوامل خطر ساز و درمان آنها را بررسی می کنیم.
پانکراتیت چیست؟
پانکراتیت نوعی بیماریست که در آن لوزالمعده بیمار دچار التهاب می شود. لوزالمعده یا پانکراس غده بزرگیست که پشت معده و کنار روده کوچک قرار دارد. این غده دو وظیفه اصلی و مهم را انجام می دهد. آنزیم های گوارشی قدرتمند و موثری در روده کوچک آزاد می کند که به هضم بهتر و سریع تر غذا کمک می کنند. هورمون های انسولین و گلوکاگون را وارد جریان خون می کند تا به بدن کمک کنند بتواند از مواد غذایی به عنوان منبع انرژی استفاده کند.
پانکراتیت حاد
پانکراتیت حاد در واقع التهاب ناگهانی لوزالمعده است. همان طور که قبلا اشاره کردیم، لوزالمعده غده بزرگیست که در قسمت فوقانی شکم و پشت معده قرار دارد و مسئول تولید و ترشح هورمون ها و آنزیم های گوارشی است. وقتی التهاب لوزالمعده بروز می کند، این آنزیم ها که به طور عادی در دستگاه گوارش آزاد می شوند شروع به آسیب زدن به خود لوزالمعده می کنند و در نتیجه این غده متورم و ملتهب می شود.
این مساله باعث می شود آنزیم های بیشتری در بافت های اطراف پانکراس و همین طور در جریان خون بدن آزاد شوند و به این ترتیب نه تنها روند هضم غذا کند و دردناک می شود بلکه ممکن است سایر عملکردهای بدن نیز تحت تاثیر قرار بگیرد. اگر حملات آنزیم ها به پانکراس شدید، طولانی مدت و یا مکرر باشد لوزالمعده به طور دائمی آسیب می بیند و زخم می شود.
بیشتر بخوانید: افراد مستعد ورم لوزالمعده
علل پانکراتیت حاد
دقیقا مشخص نیست که چرا آنزیم های گوارشی به لوزالمعده حمله می کنند و در بسیاری موارد دلیلی برای این مساله پیدا نمی شود اما چند عامل شناخته شده برای پانکراتیت حاد وجود دارد که به آنها اشاره می کنیم. سنگ کیسه صفرا یکی از شایع ترین دلایل بروز پانکراتیت حاد است. وقتی سنگ های صفراوی از کیسه صفرا خارج می شوند می توانند مجرای لوزالمعده که آنزیم های گوارشی را از لوزالمعده به روده کوچک منتقل می کند را مسدود کنند.
به این ترتیب آنزیم ها نمی توانند از لوزالمعده خارج شوند و دوباره به محل قبلی شان یعنی همان لوزالمعده برمی گردند و باعث التهاب می شوند. یکی دیگر از دلایل ابتلا به پانکراتیت حاد مصرف الکل است. با اینکه اکثر افرادی که مشروبات الکلی مصرف می کنند هیچ وقت به این بیماری مبتلا نمی شوند اما برخی افراد بعد از مصرف بیش از حد مشروبات الکلی دچار این بیماری می شوند. علاوه بر این، در صورتی که الکل به همراه دخانیات مصرف شود خطر ابتلا به پانکراتیت حاد نیز افزایش پیدا می کند.
سایر عواملی که ممکن است باعث ایجاد پانکراتیت حاد شوند عبارتند از:
- استفاده از داروهایی مثل: سولفا داروها، دیورتیک ها یا قرص های آب مثل هیدروکلروتیازید، داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن مثل آزاتیوپرین، داروهای درمان HIV
- جراحی شکم
- ترومای شدید
- شرایط متابولیکی خاص مثل بالا بودن میزان تری گلیسیرید یا کلسیم خون
- ابتلا به برخی عفونت ها مثل اوریون یا هپاتیت ویروسی
علائم پانکراتیت حاد
شایع ترین علامت این بیماری درد قسمت فوقانی شکم است که می تواند قابل تحمل و یا خیلی شدید باشد. این درد معمولا درست زیر دنده ها و در وسط بدن احساس می شود اما گاهی اوقات ممکن است بیمار در سمت راست یا چپ بدنش هم درد را حس کند. در برخی موارد هم ممکن است درد به کمر، پهلو، قفسه سینه و یا پایین شکم هم کشیده شود.
درد پانکراتیت حاد به سرعت و اغلب در عرض 30 دقیقه به اوج خودش می رسد و اگر ناشی از مصرف مشروبات الکلی باشد معمولا یک تا سه روز بعد از مصرف الکل شروع می شود. اغلب اوقات پیدا کردن موقعیتی که بتواند درد این بیماری را کاهش بدهد دشوار است اما ممکن است بیمار با خم شدن یا دراز کشیدن احساس درد کمتری داشته باشد. از طرف دیگر به طور معمول غذا خوردن احساس درد را بیشتر می کند.
سایر علائم پانکراتیت حاد عبارتند از:
- تهوع و استفراغ
- بی اشتهایی
- نفخ شکم
- در موارد شدیدتر ممکن است بیمار دچار تب، مشکلات تنفسی، ضعف و یا شوک شود.
تشخیص
تشخیص پانکراتیت حاد بر اساس موارد زیر انجام می گیرد:
- علائم بیمار
- معاینات جسمی
- آزمایشات خاص
آزمایش خون می تواند بالا بودن میزان آنزیم های پانکراس را نشان بدهد. در برخی موارد نیز ممکن است از اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) برای تشخیص استفاده شود. سی تی اسکن می تواند تورم لوزالمعده و تجمع مایعات در شکم بیمار را نشان دهد. در صورتی که پزشک به وجود سنگ کیسه صفرا شک کند برای اطمینان از این مساله از معاینه سونوگرافی کیسه صفرا استفاده می کند.
طول دوره بیماری
در اغلب موارد پانکراتیت خفیف تا متوسط در عرض یک هفته از بین می رود اما موارد شدیدتر ممکن است چند هفته طول بکشند. اگر لوزالمعده دچار حملات شدید یا مکرر شود که آسیب جدی در پی داشته باشد ممکن است بیمار ژل ایکس پرونتوسان به پانکراتیت مزمن دچار گردد.
درمان پانکراتیت حاد
اگر مشکوک به پانکراتیت حاد هستید تا قبل از مراجعه به پزشک چیزی نخورید و نیاشامید. غذا خوردن و نوشیدن مایعات باعث آزاد شدن آنزیم های گوارشی از لوزالمعده می شود و همین مساله درد را تشدید می کند. اکثر افرادی که به این بیماری مبتلا می شوند باید در بیمارستان بستری و با داروهای مسکن و تزریقات داخل وریدی درمان شوند.
تا زمانی که علائم بیمار بهبود پیدا نکند اجازه خوردن و یا نوشیدن چیزی ندارد. در اغلب موارد نمی توان برای سرعت بخشیدن به روند بهبودی و درمان بیمار کاری انجام داد. اگر این دوره طولانی شود و بیمار بیشتر از یک هفته نتواند غذا بخورد تغذیه او از طریق تزریق داخل وریدی و با سرم انجام می شود. در برخی موارد نیز پزشک برای جلوگیری یا درمان عفونت لوزالمعده یا بافت های اطراف آن آنتی بیوتیک تجویز می کند. در بیشتر موارد نیازی به داروهای بیشتر وجود ندارد.
اگر پانکراتیت حاد به دلیل سنگ های کیسه صفرا ایجاد شده باشد پزشک از آزمایش ای آر سی پی (ERCP) برای معاینه مجرای لوزالمعده استفاده می کند. در طی انجام این روش ممکن است پزشک مجبور شود با ایجاد یک برش مجرای صفراوی مسدود شده را باز کند و به احتمال زیاد کیسه صفرا نیز برداشته می شود. این کار معمولا چند روز یا چند هفته بعد از بهبود این بیماری انجام می شود. در موارد نادری هم ممکن است به عمل جراحی نیاز باشد.
پیشگیری
خودداری از مصرف مشروبات الکلی نقش مهمی در پیشگیری از ابتلا به این بیماری دارد. اگر سابقه ابتلا به پانکراتیت ناشی از مصرف الکل دارید به طور جدی باید از مصرف مشروبات الکلی خودداری کنید. این مساله در پیشگیری از عود مجدد بیماری و یا ابتلا به پانکراتیت مزمن بسیار مهم است. در مورد پیشگیری از بروز پانکراتیت حاد غیر مرتبط با الکل کار زیادی نمی توان انجام داد. با این حال اقدامات پیشگیرانه در خصوص ابتلا به سنگ های صفراوی می تواند مانع از ایجاد پانکراتیت حاد شود.
برای جلوگیری از ایجاد سنگ های کیسه صفرا وزنتان را در محدوده طبیعی نگه دارید و از کاهش وزن ناگهانی و به سرعت خودداری کنید. اگر علت پانکراتیت حاد سنگ کیسه صفرا تشخیص داده شود، معمولا برای جلوگیری از آسیب دیدگی بیشتر لوزالمعده جراحی کیسه صفرا توصیه می شود. در مواردی که مصرف یک داروی خاص باعث التهاب پانکراس شود نیز قطع مصرف دارو می تواند به بهبود پانکراتیت حاد کمک کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در موارد زیر حتما به پزشک مراجعه کنید یا با پزشک تماس بگیرید:
- درد شدید شکم که بیش از 30 دقیقه طول بکشد
- احساس درد همراه با استفراغ و حالت تهوع شدید
در بیشتر موارد پانکراتیت حاد خود به خود و بعد از چند روز برطرف می شود و معمولا با عوارض و مشکلات خاصی همراه نیست. اما درصد کمی از بیماران ممکن است با عوارضی مثل آبسه لوزالمعده روبرو شوند که به درمان و پیگیری های بیشتری نیاز دارد. پانکراتیت ناشی از مصرف الکل با نوشیدن مجدد مشروبات الکلی عود می کند و ممکن است باعث آسیب دیدگی دائمی لوزالمعده و همچنین ابتلا به پانکراتیت مزمن شود.
پانکراتیت مزمن
افراد مبتلا به پانکراتیت مزمن به التهاب مداوم لوزالمعده دچار می شوند که منجر به آسیب دائمی این عضو بدن می شود. عملکرد اصلی پانکراس یا همان لوزالمعده تولید و ترشح آنزیم ها و هورمون های هضم مثل انسولین است که قند خون بدن را کنترل می کند. آسیب دیدن لوزالمعده باعث بروز مشکلات مربوط به هضم، جذب مواد مغذی و تولید انسولین می شود. در نتیجه افراد مبتلا به پانکراتیت مزمن معمولا با کاهش وزن، اسهال و کمبود ویتامین مواجهند و به دیابت مبتلا می شوند.
علل پانکراتیت مزمن
به طور معمول چند سال طول می کشد تا تغییرات دائمی و علائم پانکراتیت مزمن بروز کنند. بیشتر موارد ابتلا به پانکراتیت مزمن ناشی از مصرف طولانی مدت مشروبات الکلی است. اما از آنجایی که فقط 5 تا 10 درصد از کسانی که الکل مصرف می کنند به پانکراتیت مزمن دچار می شوند، عوامل دیگری نیز در بروز این اختلال نقش دارند. به طور کلی افرادی که بعد از یک یا دو دوره ابتلا به پانکراتیت حاد همچنان به مصرف مشروبات الکلی ادامه می دهند بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به پانکراتیت مزمن قرار دارند.
سایر عواملی که در بروز پانکراتیت مزمن نقش دارند عبارتند از:
وراثت
پانکراتیت مزمن ارثی یکی از اختلالات نادر ژنتیکی است که باعث می شود فرد قبل از 20 سالگی مستعد ابتلا به این بیماری شود.
دلایل ژنتیکی
مهمترین علت ژنتیکی شناخته شده که باعث ایجاد پانکراتیت مزمن می شود جهش ژن های فیبروز کیستیک است.
انسداد مجرای تخلیه آنزیم های گوارشی از لوزالمعده
در صورتی که آنزیم های گوارشی به درستی از لوزالمعده خارج نشوند می توانند باعث آسیب دیدگی آن شوند. معمولا این انسداد به دلیل سنگ های کیسه صفرا، زخم های ناشی از جراحی های قبلی، تومورها، ناهنجاری های پانکراس و یا شکل و مکان مجرای لوزالمعده اتفاق می افتد. اگر این انسداد زود تشخیص داده شود می توان از روشی به نام کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپیک (ERCP) برای باز کردن آن و جلوگیری از آسیب دیدن بیشتر لوزالمعده استفاده کرد.
پانکراتیت خود ایمن
بدن برخی افراد به دلایل نامعلوم آنتی بادی هایی تولید می کند که به لوزالمعده حمله می کنند محلول پرونتوسان چیست و باعث آسیب دیدگی آن می شوند.
بالا بودن بیش از حد تری گلیسیرید خون
در برخی موارد نیز علت دقیق ایجاد پانکراتیت مزمن قابل شناسایی نیست.
بیشتر بخوانید: محافظت از غدد لوزالمعده در مقابل داروهای سرطانی با موسین
علائم
شایع ترین علامت پانکراتیت احساس درد در قسمت فوقانی شکم است که اکثرا به کمر و پشت هم کشیده می شود و ممکن است با حالت تهوع و استفراغ و بی اشتهایی همراه باشد. این درد ممکن است خفیف یا شدید باشد و در طول روز احساس و بعد متوقف شود. هر چه بیماری پیشرفت بیشتری کند درد آن نیز شدیدتر می شود. معمولا این درد با خوردن غذاهای چرب سنگین و یا نوشیدن الکل تشدید می شود.
از آنجایی که لوزالمعده آسیب دیده نمی تواند آنزیم های گوارشی و هضم کننده ترشح کند، افراد مبتلا به پانکراتیت مزمن در هضم غذا و جذب مواد مغذی با مشکل روبرو می شوند. این مساله باعث می شود بیمار دچار کاهش وزن، کمبود ویتامین، اسهال و مدفوع چرب شود. با گذشت زمان و به دلیل عدم تولید انسولین از لوزالمعده بیمار به دیابت هم دچار می شود.
تشخیص پانکراتیت مزمن
هیچ آزمایش واحد و معینی برای تشخیص پانکراتیت مزمن وجود ندارد. اگر به مدت طولانی دچار علائمی مثل دردهای شدید شکمی، مدفوع چرب و کاهش وزن هستید باید به پزشک مراجعه کنید.
پزشک بر اساس موارد زیر پانکراتیت مزمن را تشخیص می دهد:
- علائم بیمار
- عکس برداری هایی که زخم ها و آسیب های لوزالمعده را نشان می دهند
- عدم وجود یک مشکل یا بیماری دیگر مثل سرطان که با علائم موجود در ارتباط باشد
آزمایش خون برای بررسی میزان دو آنزیم لوزالمعده به نام های آمیلاز و لیپاز. معمولا میزان این آنزیم ها در افراد مبتلا به پانکراتیت حاد بالا می رود اما در بیماران مبتلا به پانکراتیت مزمن طبیعی است. اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)، تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) و یا سونوگرافی برای تشخیص التهاب، زخم و یا تومورهای احتمالی در لوزالمعده.
آزمایشی به نام کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپیک (ERCP) که در واقع نوعی آندوسکوپی است که از طریق یک لوله انعطاف پذیر که به دوربین و یک چراغ کوچک مجهز است انجام می شود. از این روش برای شناسایی سنگ ها و تومورها و همینطور مشاهده مجرای لوزالمعده، کبد و کیسه صفرا استفاده می شود.
طول دوره بیماری
وقتی سلول های لوزالمعده از بین می روند نمی توانند به راحتی خودشان را بازسازی کنند به همین دلیل دیابت و سایر مشکلات مربوط به پانکراتیت مزمن به درمان طولانی مدت نیاز دارد. هنوز مشخص نیست چرا پانکراتیت مزمن با درد همراه است اما به محض بروز درد می توان گفت این درد طولانی مدت و یا مادام العمر است؛ به همین دلیل بیماران مبتلا به پانکراتیت مزمن باید برای مدت های طولانی دارو مصرف کنند.
درمان
پانکراتیت مزمن درمانی ندارد و برنامه درمانی بیمار فقط به منظور کاهش درد، بهبود روند جذب مواد غذایی و درمان دیابت انجام می شود. اگر درد خفیف باشد می توان از داروهایی مثل استامینوفن یا ایبوپروفن برای تسکین درد استفاده کرد اما در مواردی که بیمار درد شدیدی را تحمل می کند معمولا از داروهای مخدر برای تسکین درد استفاده می شود. به طور کلی مدیریت و کنترل درد در این بیماری کار سخت و چالش برانگیزیست و باید تحت نظر پزشک متخصص انجام بگیرد.
در موارد نادری ممکن است برای تسکین درد بیمار از روش جراحی به منظور باز کردن مجرای مسدود شده یا برداشتن بخشی از لوزالمعده استفاده شود. برای حل مشکل جذب مواد غذایی و کمبود ویتامین می توان از کپسول ها و یا قرص های مکمل برای بیمار استفاده کرد. علاوه بر این احتمالا پزشک توصیه می کند که بیمار از رژیم غذایی کم کربوهیدرات و با پروتئین بالا استفاده و مصرف برخی چربی ها را نیز محدود کند.
معمولا بعد از درمان مشکلات گوارشی ناشی از پانکراتیت، بیمار دوباره افزایش وزن پیدا می کند و مشکلاتی مثل اسهال نیز برطرف می شوند. دیابت ناشی از پانکراتیت مزمن نیز تقریبا در همه موارد به درمان با انسولین نیاز دارد.
پیشگیری
از آنجایی که بیشتر موارد ابتلا به پانکراتیت مزمن ناشی از مصرف الکل است، بهترین راه برای پیشگیری از این بیماری خودداری از مصرف مشروبات الکلی محسوب می شود. همه افراد مبتلا به پانکراتیت حاد بدون استثنا باید مصرف مشروبات الکلی را کنار بگذارند تا احتمال بروز پانکراتیت مزمن کاهش پیدا کند.
افرادی که به پانکراتیت مزمن دچار شده اند نیز با قطع مصرف الکل می توانند جلوی صدمات بیشتر به لوزالمعده را بگیرند. اگر مجرای صفراوی یا لوزالمعده مسدود شده باشد می توان آن را از طریق ERCP یا جراحی باز کردن تا از آسیب های بیشتر پانکراس جلوگیری شود. هر چه در این رابطه اقدامات سریعتری انجام شود میزان آسیب دیدگی نیز به حداقل می رسد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در موارد زیر حتما به پزشک مراجعه کنید:
- درد شکمی مکرر یا درد شدید در شکم
- کاهش وزن و اسهال بدون دلیل
- مشکل در ترک مشروبات الکلی به ویژه اگر قبلا دچار پانکراتیت حاد بوده اید
اگر چه پانکراتیت مزمن بیماری غیر قابل درمانی محسوب می شود، اما شدت، فراوانی شرکت وارد کننده بی بران و علائم آن در افراد مختلف متفاوت است. در برخی بیماران، به خصوص آن دسته از افرادی که مصرف الکل را به طور کامل کنار گذاشته اند علائم پانکراتیت مزمن خفیف است و گاه به گاه ظاهر می شود که به راحتی با دارو برطرف می شوند. اما پانکراتیت مزمن در بیمارانی که همچنان به نوشیدن مشروبات الکلی ادامه می دهند با درد شدید و ناتوان کننده همراه است و معمولا به بستری شدن های مکرر بیمار نیاز دارد.
پانکراتیت و رژیم غذایی
اکثر مواقع به بیماران مبتلا به پانکراتیت توصیه می شود از رژیم غذایی کم چرب و عاری از مواد غذایی فرآوری شده یا سرخ شده پیروی کنند چون مصرف بیش از حد چربی باعث می شود لوزالمعده نسبت به حالت عادی آنزیم های گوارشی بیشتری تولید کند. هر چه میزان این آنزیم ها در لوزالمعده بیشتر شود حملات شدیدتری نیز صورت می گیرد.
بنیاد ملی پانکراس توصیه می کند که بیماران مبتلا به این عارضه میزان چربی مصرفی شان را تا سقف 20 گرم در روز کاهش بدهند و هیچ کدام از وعده های غذایی شان بیشتر از 10 گرم چربی نداشته باشد. طبق گفته انستیتو ملی دیابت و بیماری های گوارش و کلیه، قطع مصرف کافئین و نوشیدن مایعات زیاد می تواند به کاهش علائم پانکراتیت کمک کند. در برخی نیز موارد ممکن است همه مواد مغذی مورد نیاز بیمار به صورت تزریقی وارد بدن او شود.
پانکراتیت و کاهش وزن
اینطور به نظر می رسد که چاقی و اضافه وزن می تواند خطر ابتلا به پانکراتیت را افزایش بدهد. در یکی از تحقیقات انجام شده در سال 2017 مشخص شد که چاقی باعث تشدید پانکراتیت حاد در بیماران می شود. بنابراین توصیه می شود که با پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و مناسب و ثابت نگه داشتن وزنتان در محدوده طبیعی شانس ابتلا به این بیماری را به حداقل برسانید.
درمان های خانگی موثر برای پانکراتیت
بسیاری از موارد ابتلا به پانکراتیت قابل درمان هستند و می توانید آنها را با استفاده از روش های خانگی موثری که در ادامه به آنها اشاره می کنیم درمان کنید.
آنتی اکسیدان ها
تحقیقات نشان می دهند که مصرف مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان می تواند درد ناشی از پانکراتیت را کاهش بدهد. علاوه بر این به نظر می رسد که مکمل های حاوی آنتی اکسیدان با کاهش استرس اکسیداتیو که یکی از عوامل احتمالی بروز پانکراتیت است می تواند به درمان پانکراتیت مزمن کمک کند. لازم به ذکر است که هنوز شواهد کافی برای اثبات این مساله وجود ندارد و این نظریه به تحقیقات بیشتری نیاز دارد.
گلوتامین
گلوتامین نام اسید آمینه ایست که به طور طبیعی در بدن تولید می شود و در بسیاری از فعالیت های متابولیکی نقش دارد. بررسی ها نشان می دهند که مصرف مکمل های گلوتامین می تواند در بهبود و درمان افراد مبتلا به پانکراتیت حاد نقش داشته باشد.
اسیدهای چرب امگا 3
مصرف اسیدهای چرب امگا 3 می تواند به کاهش عوارض عفونی در بیماران مبتلا به پانکراتیت حاد کمک کند و نیاز به بستری شدن بیمار در بیمارستان را کم کند. از طرف دیگر تحقیقات نشان می دهند مصرف مواد غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا 3 مثل روغن تخم کتان و ماهی تن و سالمون با کاهش التهاب و ترمیم بافت آسیب دیده به درمان هر چه سریعتر لوزالمعده کمک می کنند.
بلوبری
رادیکال های آزاد می توانند پانکراتیت را ایجاد یا تشدید کنند. بلوبری یکی از بهترین خوراکی ها برای مقابله با رادیکال های آزاد است که خواص آنتی اکسیدانی بی شمار آن می تواند خیلی زود التهاب را در بدن از بین ببرد. اگر هر روز صبح چند عدد بلوبری مصرف کنید تا حد زیادی می توانید خطر ابتلا به پانکراتیت را کاهش بدهید.
توفو
توفو یکی از بهترین جایگزین ها برای گوشت قرمز به ویژه برای کسانی است که از پانکراتیت رنج می برند. یکی از شایع ترین دلایل ابتلا به پانکراتیت افزایش میزان چربی خون است که با مصرف گوشت قرمز تشدید می شود. با قطع مصرف مواد غذایی پرچرب و جایگزین کردن توفو به جای گوشت قرمز در وعده های غذایی تان می توانید از بروز پانکراتیت جلوگیری کنید.
جینسینگ
یکی از قدیمی ترین و معتبرترین راه ها برای مقابله با التهاب لوزالمعده و همین طور طیف گسترده ای از مسائل و مشکلات مربوط به دستگاه گوارش استفاده از گیاه جینسینگ است. از چای جینسینگ و مکمل های ریشه این گیاه برای کاهش التهابات و تسکین درد استفاده می شود.
طب سوزنی
طب سوزنی یکی از روش های قدیمی و سنتی برای برای درمان پانکراتیت است که در آن نقاط نقاط فشار کلیدی و بخش هایی از بدن هدف قرار می گیرند. برخی تحقیقات نشان می دهند که طب سوزنی در کاهش التهاب غده لوزالمعده موثر است.
ماست
ماست فواید بی شماری دارد اما مصرف آن در درجه اول به تنظیم و تعادل باکتری های معده و در نتیجه بهبود کارایی دستگاه گوارش و جلوگیری از عفونت روده کمک می کند. همین مساله سیستم ایمنی بدن را به طور قابل توجهی تقویت و از بدن در برابر التهابات محافظت می کند.
قارچ ریشی یا قارچ گانودرما
این نوع قارچ یکی از مواد غذایی سرشار از آنتی اکسیدان و ترکیبات ارگانیک فعال است که روی سلامت عمومی بدن تاثیر مثبتی دارد. مصرف قارچ ریشی باعث کاهش التهابات لوزالمعده و درمان پانکراتیت می شود.
اسفناج
یکی از توصیه های رایج برای افراد مبتلا به پانکراتیت مصرف اسفناج و دیگر سبزیجات برگ سبز است. اغلب اوقات بیماری پانکراتیت با کمبود ویتامین به خصوص ویتامین A ، ویتامین E، ویتامین C و همچنین اسپری پرونتوسان سلنیوم تشدید می شود. خوشبختانه همه این ویتامین ها و مواد مغذی را می توانید با مصرف اسفناج تامین کنید.
روغن نارگیل
اگر مبتلا به پانکراتیت هستید باید تا حد امکان از مصرف روغن های مخصوص پخت و پز معمولی خودداری کنید چون این روغن ها سطح چربی خون را افزایش می دهد و التهاب لوزالمعده را بیشتر می کند. در عوض می توانید با خیال راحت از روغن نارگیل استفاده کنید. روغن نارگیل نسبت به روغن های دیگر تعادل بهتری در میزان اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 دارد و در کاهش التهابات موثر است.
انگور قرمز
رسوراترول نام یکی از آنتی اکسیدان های قدرتمند و موثر است که به خوبی می تواند جلوی پانکراتیت را بگیرد. این آنتی اکسیدان ارزشمند با غلظت بالا و مقادیر فراوان در انگور قرمز وجود دارد. بنابراین انگور قرمز نه تنها یک میوه بسیار خوشمزه است بلکه یک داروی معجزه آسا هم محسوب می شود.
قطع مصرف قند و شکر
یکی از عوامل ابتلا به پانکراتیت مصرف بیش از حد بیسکوییت، شیرینی و کلوچه های پر از شکر است. قند و شکر میزان چربی بد خون را افزایش می دهند و همین مساله باعث می شود لوزالمعده برای متعادل نگه داشتن سطح قند خون مجبور شود بیش تر از قبل کار کند. این اتفاق روی لوزالمعده فشار می آورد و باعث التهاب آن می شود.
خودداری از مصرف مشروبات الکلی
نوشیدن الکل در طول دوره پانکراتیت حاد باعث تشدید این بیماری و وخیم تر شدن اوضاع می شود. علاوه بر این مشروبات الکلی سطح تری گلیسیرید یا همان چربی بد خون را بالا می برند و همین مساله یکی از عوامل اصلی ابتلا به پانکراتیت است. برای افرادی که به دلیل مصرف الکل دچار پانکراتیت حاد شده اند ادامه دادن این روند و مصرف دوباره مشروبات الکلی منجر به بروز مشکلات جدی و حتی مرگ می شود.
پرهیز از مصرف غذاهای پرچرب و سرخ شده
غذاهای سرخ شده و پرچرب مثل همبرگرها یا سیب زمینی سرخ کرده دشمن لوزالمعده شما هستند. لوزالمعده به هضم چربی ها در بدن کمک می کند، پس هر چه چربی بیشتری مصرف کنید این غده هم مجبور به فعالیت بیشتری می شود و در دراز مدت ممکن است دچار التهاب لوزالمعده و پانکراتیت شوید.
نمونه های دیگری از مواد غذایی پرچرب که بیماران مبتلا به پانکراتیت مجاز به مصرف آنها نیستند عبارتند از:
- محصولات لبنی پرچرب
- گوشت های فرآوری شده مثل هات داگ و کالباس
- چیپس سیب زمینی
- سس مایونز
پرهیز از مصرف کربوهیدرات های تصفیه شده
متخصصان تغذیه توصیه می کنند افراد مبتلا به پانکراتیت تا حد امکان باید از مصرف کربوهیدرات های تصفیه شده مثل نان های سفید و شیرینی ها خودداری کنند. این کربوهیدرات ها قند فراوانی دارند و تری گلیسیرید خون که یکی از عوامل اصلی ابتلا به پانکراتیت حاد است را افزایش می دهند.
بیشتر بخوانید: اندازه توصیه شده مصرف کربوهیدرات
جمع بندی در مورد پانکراتیت
برخی از عوامل خطرساز برای پانکراتیت حاد مثل وراثت و سابقه خانوادگی قابل تغییر نیستند اما تغییر سبک زندگی و استفاده از رژیم غذایی متعادل و مناسب تاثیر بسزایی در جلوگیری از ابتلا به پانکراتیت دارد. از این گذشته دستیابی به وزن مناسب و حفظ آن به کاهش خطر ابتلا به پانکراتیت کمک بسیاری می کند.
داشتن محدوده وزنی طبیعی و مناسب خطر بروز سنگ های کیسه صفرا که یکی از عوامل ابتلا به پانکراتیت است را هم کاهش می دهد. ترک مصرف مشروبات الکلی و کنار گذاشتن دخانیات نیز یکی دیگر از روش های مقابله با التهاب لوزالمعده و بیماری پانکراتیت است.
